Licznik dwukierunkowy – jak działa i jak odczytać jego wskazania?

Rosnąca popularność fotowoltaiki sprawia, że wiele osób zastanawia się, jak działa licznik prądu dwukierunkowy i dlaczego jest on niezbędny dla prosumentów. Jeśli jesteś na etapie planowania instalacji PV lub masz już panele słoneczne na dachu, ten przewodnik pomoże Ci zrozumieć rolę licznika dwukierunkowego, jego działanie, odczyt i możliwości, które daje w kontekście rozliczeń z zakładem energetycznym.

Czym jest licznik dwukierunkowy i jak działa?

Zasada działania licznika energii elektrycznej dwukierunkowej

Licznik dwukierunkowy to nowoczesne urządzenie pomiarowe, które – w odróżnieniu od tradycyjnego licznika jednokierunkowego – mierzy energię pobraną z sieci oraz oddaną do sieci.

Działa w oparciu o dwa niezależne rejestry:

• Rejestr poboru → rejestruje → energię, którą pobierasz z sieci.
• Rejestr oddawania → rejestruje → energię, którą oddajesz do sieci.

To właśnie dzięki temu licznikowi możliwe jest rozliczenie w systemie net-billing lub wcześniej stosowanym net-metering.

Licznik dwukierunkowy do fotowoltaiki – dlaczego jest potrzebny?

Zastanawiasz się, czy licznik dwukierunkowy jest obowiązkowy? Jeśli jesteś prosumentem, czyli osobą, która produkuje i konsumuje energię elektryczną z instalacji PV, to tak – licznik dwukierunkowy jest wymagany przez prawo energetyczne.

To urządzenie:

• umożliwia rozliczenie prosumenckie,
• jest wymagane przed uruchomieniem instalacji PV,
• jest instalowane przez operatora sieci dystrybucyjnej (OSD),
• jest niezbędne do monitorowania energii w systemie net-billingu.

Jak odczytać licznik dwukierunkowy?

Licznik dwukierunkowy – odczyt krok po kroku

Na pierwszy rzut oka licznik może wydawać się skomplikowany, ale jego odczyt jest prosty. W większości modeli elektronicznych dane wyświetlane są cyfrowo w formie przewijających się wartości przypisanych do konkretnych kodów OBIS.

Typowe oznaczenia:

• 1.8.0 – energia pobrana z sieci (w kWh),
• 2.8.0 – energia oddana do sieci (w kWh).

Wystarczy zapisać te dwie wartości, aby wiedzieć, ile energii zużyto i ile oddano do sieci.

Co oznaczają symbole i kody? Licznik dwukierunkowy – oznaczenia i ich znaczenie

Kody OBIS (Object Identification System) to międzynarodowy standard identyfikacji danych pomiarowych.

Pozwalają na jednoznaczne zidentyfikowanie:

• rodzaju energii (czynna, bierna, pobrana, oddana),
• kierunku przepływu (do sieci / z sieci),
• jednostki (kWh, kW),
• czasu pomiaru (dzienna, miesięczna, całkowita).

Dzięki nim można łatwo śledzić bilans energii w instalacji prosumenckiej.

Jak obliczyć zużycie prądu z licznika dwukierunkowego?

Wzór na obliczanie zużycia energii z licznika

Zużycie energii obliczamy na podstawie różnicy między energią pobraną a oddaną do sieci. Prosty wzór wygląda następująco:

Zużycie = Energia pobrana – Energia oddana

Jeśli instalacja PV wyprodukowała więcej energii niż zużyto, może powstać nadwyżka, która zostanie rozliczona w systemie net-billing.

Praktyczny przykład obliczeń krok po kroku

Przyjmijmy następujące dane z licznika:

• Energia pobrana z sieci (1.8.0): 1200 kWh
• Energia oddana do sieci (2.8.0): 800 kWh

1200 – 800 = 400 kWh

Oznacza to, że w danym okresie zużyto realnie 400 kWh więcej, niż oddano. W systemie net-billing, nadwyżka 800 kWh została sprzedana, a 400 kWh trzeba opłacić według cen energii pobieranej z sieci.

Jakie są rodzaje liczników dwukierunkowych?

Licznik prądu dwukierunkowy jedno- i trójfazowy

Licznik powinien być dostosowany do rodzaju przyłącza:

• Jednofazowy – do prostych instalacji domowych (zazwyczaj do 3,6 kWp),
• Trójfazowy – dla większych instalacji (powyżej 3,6 kWp), typowe w domach jednorodzinnych i firmach.

Licznik elektroniczny czy zdalny – który wybrać?

Obecnie standardem są liczniki elektroniczne z możliwością odczytu zdalnego (smart meters).

Pozwalają na:

• brak konieczności wizyty inkasenta,
• bieżący dostęp do danych przez aplikację,,
• możliwość analizy zużycia w czasie rzeczywistym.

Niektóre modele pozwalają też na monitorowanie parametrów sieci, co może być istotne dla zaawansowanych użytkowników.

Wymiana licznika na licznik dwukierunkowy – co warto wiedzieć?

Kiedy wymagana jest wymiana licznika energii elektrycznej na dwukierunkowy?

Wymiana licznika jest obowiązkowa, gdy:

• zakładasz nową instalację PV i chcesz rozpocząć produkcję energii,
• Twój obecny licznik to model jednokierunkowy– nie mierzy energii oddanej do sieci.

Uwaga: instalacje typu plug and play oraz off-grid nie wymagają takiej wymiany, ponieważ nie oddają energii do sieci.

Jak przebiega proces wymiany i kto ponosi koszty?

Proces wygląda następująco:

• Firma instalująca fotowoltaikę → zgłasza instalację do OSD jako pełnomocnik.
• Operator sieci dystrybucyjnej (np. PGE, Tauron, Energa) → planuje wizytę technika.
• Technik uprawniony → wymienia licznik i konfiguruje go pod net-billing.

Dobra wiadomość: Dla instalacji o mocy do 50 kWp prosument nie ponosi kosztów wymiany. Wydatki pokrywa zakład energetyczny.

Podsumowanie: czy warto mieć licznik dwukierunkowy przy fotowoltaice?

Zdecydowanie tak. Licznik dwukierunkowy to podstawowe urządzenie dla każdego, kto chce być aktywnym uczestnikiem transformacji energetycznej i korzystać z zalet prosumentyzmu.

Kluczowe korzyści:

• Umożliwia rozliczenie energii w systemie net-billing,
• Daje kontrolę nad bilansem energii,
• Jest niezbędny, by zgodnie z prawem wprowadzać prąd do sieci.

Jeśli planujesz montaż fotowoltaiki lub właśnie ją uruchomiłeś – sprawdź, czy Twój licznik spełnia aktualne wymagania. W razie wątpliwości, skontaktuj się z naszą firmą – pomożemy Ci przejść przez cały proces krok po kroku.