Czy fotowoltaika się opłaca: za i przeciw energii słonecznej – czy warto zainwestować w instalację?

Na przestrzeni kilku ostatnich lat Odnawialne Źródła Energii, a zwłaszcza fotowoltaika, zyskały ogromną popularność. Energia elektryczna ze słońca jest tania, uniwersalna, a przede wszystkim uniezależnia użytkownika od wahań rynkowych cen prądu. Czy rzeczywiście to rozwiązanie ma wyłącznie plusy? Omawiamy wady i zalety ogniw fotowoltaicznych.

Co zyskujesz, decydując się na fotowoltaikę?

Wady i zalety elektrowni słonecznych to temat, który budzi dużo kontrowersji. Prezentację opłacalności ogniw fotowoltaicznych zacznijmy od plusów. Co chwalą sobie użytkownicy instalacji PV i dlaczego coraz więcej indywidualnych użytkowników decyduje się na to rozwiązanie?

Niezależność energetyczna

Jedną z najważniejszych zalet fotowoltaiki jest możliwość uzyskania niezależności energetycznej od zmieniających się cen prądu i polityki dystrybutora energii. Jeżeli moc instalacji PV została prawidłowo wymierzona ( uwzględnienia nasz poziom autokonsumpcji) – produkuje dokładnie tyle prądu, ile zużywamy.

Oznacza to, że nie musimy czerpać z sieci energii, za którą trzeba by zapłacić. Dotyczy to zwłaszcza instalacji on-grid oraz (w pewnym zakresie) systemów hybrydowych.

Samodzielność energetyczna zyskuje drugie oblicze, kiedy decydujemy się na fotowoltaikę off-grid. Jest to instalacja całkowicie oderwana od publicznej sieci energetycznej, a wygenerowany prąd, który nie trafia bezpośrednio do odbiorników, jest magazynowany w ładowalnych bateriach (zwanych również magazynami energii). W ten sposób możemy całkowicie uniknąć płacenia rachunków za prąd.

Minimalne rachunki za prąd

Omawiając zalety i wady fotowoltaiki, nie sposób pominąć niskich rachunków za prąd. Na fakturach za zużycie energii elektrycznej znajduje się kilka wartości, które sumarycznie składają się na ostateczną wysokość opłaty. Zaliczymy do nich tzw. opłatę dystrybucyjną oraz opłatę handlową.

W skład tej pierwszej wchodzi:

• stawka jakościowa,
• zmienna opłata sieciowa,
• stała opłata sieciowa,
• opłata abonamentowa,
• opłata przejściowa,
• opłata OZE,
• opłata mocowa.

W przypadku konsumenta praktycznie do każdej kategorii będzie przypisana mniejsza lub większa wartość. Ostatecznie, ilość wykorzystanego prądu zależy od liczby domowników, przyjętej taryfy oraz innych czynników.

W przypadku prosumenta, czyli osoby korzystającej z opustów przewidzianych w ustawie o OZE, rachunek ograniczy się do opłaty handlowej, chyba, że produkujemy mniej energii, niż pobieramy. 

Wtedy konieczne będzie sięgnięcie do zasobów sieciowych, ale i tak suma opłat będzie daleko mniejsza, niż w przypadku standardowego użytkownika (w większości przypadków rachunki prosumentów za prąd opiewają nie więcej niż kilkanaście złotych miesięcznie).

Możliwość skorzystania z szerokiego wachlarza dofinansowań

Kolejną zaletą fotowoltaiki, o jakiej należy wspomnieć, jest dostęp prosumentów do szeregu dofinansowań i ulg, zarówno tych finansowanych z budżetu unijnego, jak i dotowanych na szczeblu państwowym czy samorządowym. 

Do najbardziej znanej należy zaliczyć program Mój Prąd, który w 2021 roku będzie wznawiany już po raz trzeci. Możemy skorzystać także z programu Czyste Powietrze, a także ulgi termomodernizacyjnej. 

Każde refinansowanie kosztów działa na nieco innych zasadach. Beneficjenci mogą liczyć na zwrot kosztów kwalifikowanych do określonej kwoty lub zmniejszenie podstawy opodatkowania.

Na szczególnie uprzywilejowanej pozycji znajdują się rolnicy, którzy – oprócz dostępu do wspomnianych wyżej programów – mogą skorzystać z programu Agroenergia albo odliczyć zapłacony za instalację fotowoltaiczną podatek VAT. Dostępna jest także tzw. ulga inwestycyjna w podatku rolnym.

To jednak nie koniec ustępstw, ponieważ poszczególne jednostki samorządu terytorialnego również przewidują możliwość ubiegania się o zwrot części kosztów poniesionych w związku z inwestycją. W tym przypadku wysokość wsparcia określona jest zamożnością danego samorządu i może wahać się od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Ekologiczna energia prosto ze Słońca

Zdaniem wielu specjalistów z zakresu polityki energetycznej, nie można mówić o wadach i zaletach energii słonecznej, bez wspomnienia o tym, że decydując się na fotowoltaikę, odciążamy cały ekosystem. Choć takie twierdzenia mogą wydawać się nadmiernie patetyczne, nie da się zanegować ujemnego wpływu eksploatacji i rabunkowej gospodarki surowcami energetycznymi na środowisko, w którym żyjemy.

Choć Polska usiłuje nadążyć za krajami zachodniej Europy, nadal przeważającą część energii elektrycznej pozyskuje się u nas z pracy elektrowni węglowych. Stopniowe „przestawienie się” Polaków na odnawialne źródła energii potrwa jeszcze wiele lat, ale już teraz widoczny jest stabilny, pozytywny trend, który obrazuje rosnącą świadomość naszych rodaków. 

Inwestycja w energię pochodząca ze Słońca to nie tylko oszczędność dla portfela, ale także daleko idąca korzyść dla nas wszystkich.

Czy fotowoltaika jest idealnym rozwiązaniem?

Choć czerpanie energii elektrycznej ze Słońca ma zdecydowanie więcej zalet niż wad, nie jest to rozwiązanie uniwersalne i idealne dla każdego.

Z czym musimy się liczyć, decydując się na inwestycję w OZE?

Prowizja za prąd pobierany z sieci

Jeżeli nasza instalacja produkuje więcej prądu, niż jesteśmy w stanie zużyć, jej nadmiar trafia do sieci operatora. Oczywiście możemy ją odebrać, ale nie w 100%. Od każdej kilowatogodziny pobierana jest prowizja w wysokości 20 lub 30% w zależności od mocy całej instalacji.

To opłata, jaką dostawca energii pobiera za przechowywanie „naszej energii” w swojej sieci. Możliwość odbioru 100% prądu dają wyłącznie ładowalne baterie, które – przynajmniej na razie – są drogie i niewielu użytkowników indywidualnych zdecyduje się na ich zakup.

Spadek wydajności paneli wraz z upływem czasu

Nawet najdroższe ogniwa fotowoltaiczne z biegiem czasu tracą efektywność na poziomie 0,5 do 0,7% rocznie. Jest to całkowicie naturalne zjawisko związane z ich ciągłą eksploatacją.

Należy także pamiętać o osadzających się na powierzchniach krzemowych zanieczyszczeniach, takich jak smog, kurz, piasek czy pozostałości roślin, które należy regularnie usuwać. W przeciwnym razie wydajność energetyczna ogniw nie będzie optymalna, co dotkliwie i szybko odczujemy w wysokości rachunków za prąd.

Z utratą wydajności związana jest także zmienna efektywność instalacji fotowoltaicznych w różnych porach roku. O ile latem i wiosną możemy liczyć na duże uzyski energii, o tyle zimą i jesienią, z uwagi na zmniejszoną ilość promieniowania słonecznego, które dociera do czynnej powierzchni paneli.

Wysoka cena instalacji

Nie da się ukryć, że zakup i montaż systemu fotowoltaicznego sporo kosztuje. Nawet dla dwuosobowej rodziny, koszty instalacji wyniosą mniej więcej kilkanaście tysięcy. Szczegóły można policzyć w naszym kalkulatorze. 

Nawet jeżeli skorzystamy z wszystkich możliwych ulg, zwrot inwestycji szacuje się na około 6 do 8 lat lub dłużej.

Konieczność przeprowadzania regularnych przeglądów instalacji

Instalacje fotowoltaiczne uważa się za bardzo mało awaryjne. Większość wypadków jest wynikiem błędów po stronie instalatora i nie wynika z wadliwości komponentów, konieczne jednak jest regularne serwisowanie elementów instalacji. 

Pozwala to na zapewnienie optymalnych osiągów paneli i usunięcie ewentualnych nieprawidłowości w odczytach oprogramowania. 

Wady i zalety energii słonecznej – podsumowanie

Zalety i wady energii słonecznej to temat, który budzi wiele emocji. Instalacje PV mają zarówno swoich gorących zwolenników, jak i zagorzałych przeciwników. Wszystko wskazuje jednak, że fotowoltaika zyskuje ogromną popularność, a panele z roku na rok stają się coraz tańsze, podobnie jak magazyny energii.

Fachowcy z branży OZE prognozują, że rozwijając się w dotychczasowym tempie, Polska ma szansę za kilka lat dogonić kraje Europy Zachodniej, jeżeli chodzi o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.