Decydując się na montaż instalacji fotowoltaicznej, warto z wyprzedzeniem zapoznać się z podstawowymi pojęciami dotyczącymi projektowania i wykorzystania sieci energetycznej. Dzięki temu znacznie łatwiej będzie można dobrać maksymalną moc instalacji fotowoltaicznej i zoptymalizować domowe wydatki, które przecież powinny być jak najniższe. Wyjaśniamy, co to jest moc przyłączeniowa i moc umowna.
Moc umowna a moc przyłączeniowa
Moc umowna i moc przyłączeniowa to dwie różne wartości, które pojawiają się na rachunkach za prąd. Czym różnią się one między sobą?
Moc umowna
Moc umowna to ilość energii elektrycznej wyrażona w kilowatogodzinach (kWh). Użytkownik sieci dystrybucyjnej może w danej chwili pobrać ją od operatora, aby zaspokoić swoje bieżące potrzeby energetyczne.
Dla dystrybutora moc umowna stanowi punkt odniesienia, względem którego określane są np. rodzaj przyłącza i zabezpieczenia.
Podpisując umowę z firmą dostarczającą prąd, należy oszacować, ile będzie wynosiło zapotrzebowanie na energię elektryczną. Otrzymana wartość to moc umowna.
Powinna ona być w możliwie najwyższym stopniu skorelowana z realnymi potrzebami, bo:
- za niska moc umowna powoduje, że regularnie dochodzi do przekraczania jej ustalonej wartości;
- zbyt wysoka – generuje niepotrzebne koszty, ponieważ użytkownik płaci wyższe stałe elementy rachunku, choć nie wykorzystuje w pełni maksymalnej podaży energii.
Prawidłowe określenie mocy umownej to podstawa zarówno w przypadku użytkowników indywidualnych, jak i przedsiębiorstw.
Regularne przekraczanie mocy umownej wiąże się z koniecznością zapłaty kary pieniężnej. Zgodnie z par. 48 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 29 listopada 2022 roku w sprawie sposobu kształtowania i kalkulacji taryf oraz sposobu rozliczeń w obrocie energią elektryczną pobiera się za to opłatę w wysokości stanowiącej iloczyn składnika stałego składki sieciowej oraz:
- sumy dziesięciu największych wielkości nadwyżek mocy pobranej ponad moc umowną albo
- dziesięciokrotności maksymalnej wielkości nadwyżki mocy pobranej ponad moc umowną, zarejestrowanej w okresie rozliczeniowym.
Co do zasady dodatkową opłatę ustala się i pobiera za każdy miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie mocy umownej.
Warto pamiętać, że nie można zamówić mocy umownej wyższej, niż wynosi moc przyłączeniowa dla danego budynku.
Aby oszacować, czy moc umowna w danym przypadku jest optymalna, należy zweryfikować roczne zużycie energii elektrycznej z ubiegłych lat na podstawie zgromadzonych rachunków.
Jeżeli okaże się, że jest ona mniejsza lub większa od mocy umownej, warto rozważyć złożenie odpowiedniego wniosku.
Jak złożyć wniosek o zwiększenie lub zmniejszenie mocy umownej?
Dostawcy energii elektrycznej na swoich stronach internetowych oraz w oddziałach udostępniają wnioski o zmianę mocy umownej.
Sama zmiana jest bezpłatna (pod warunkiem że nie wymaga modyfikacji układu pomiarowo-rozliczeniowego). Może ona jednak wpłynąć na wysokość opłat stałych związanych z dostarczaniem prądu.
We wniosku można też zaznaczyć żądanie stałej mocy umownej przez cały rok, a także wybrać różną moc umowną dla każdego miesiąca kalendarzowego.
Ta druga opcja jest istotna przede wszystkim z punktu widzenia firm, które pracują w określonych porach roku i mają wtedy większe zapotrzebowanie na energię elektryczną.
Moc przyłączeniowa
Moc przyłączeniowa określa maksymalną ilość energii elektrycznej, jaką może wprowadzać lub pobierać z sieci dane gospodarstwo.
Zakłady energetyczne definiują ją jako „maksymalną ilość energii, jaką można zużyć podczas eksploatacji sieci elektrycznej w danym budynku”.
Jak oszacować moc przyłączeniową? Aby obliczyć jej wysokość, należy podsumować liczbę oraz moc odbiorników elektrycznych, które są podłączane do instalacji w jednym czasie.
Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na sprzęty, które silnie obciążają sieć energetyczną, np. kuchenki i czajniki elektryczne, podgrzewacze wody, ogrzewanie prądem.
Jak sprawdzić moc przyłączeniową? Najłatwiej po prostu zajrzeć do umowy z zakładem energetycznym. Wybierając jej wysokość, warto uwzględnić niewielki zapas z myślą o zakupie bardziej wymagających sprzętów w przyszłości.
W praktyce wielu specjalistów radzi, aby ostateczny wynik obliczeń mocy przyłączeniowej pomnożyć przez wartość między 0,5 a 0,7 w zależności od intensywności obciążenia sieci. Wynika to z faktu, że bardzo rzadko podłączamy wszystkie sprzęty w jednym czasie.
Ile kosztuje zwiększenie mocy przyłączeniowej?
Zwiększenie mocy przyłączeniowej co do zasady jest bezpłatne. Chyba że wiąże się to z koniecznością wymiany zabezpieczeń. Wtedy wysokość wydatków ustalana jest indywidualnie.
Kiedy zwiększyć moc przyłączeniową?
Właściciel powinien rozważyć zwiększenie mocy przyłączeniowej, gdy:
- kupił nowe sprzęty elektryczne, które zużywają dużo prądu;
- zamontował infrastrukturę, która istotnie zwiększa zapotrzebowanie na energię elektryczną, np. ogrzewanie podłogowe, pompę ciepła;
- zmienia się model korzystania z sieci przez domowników, np. jeden ze współmieszkańców zakłada przy domu działalność gospodarczą istotnie zwiększającą zapotrzebowanie na prąd jak warsztat samochodowy;
- w domu lub firmie często „wybijają bezpieczniki”, czyli uruchamia się tzw. zabezpieczenie główne. Jest to znak, że ilość energii pobranej z sieci jest zbyt duża.
Wniosek o zwiększenie mocy przyłączeniowej
Co jeszcze należy zrobić? Złożyć u operatora sieci wniosek o zwiększenie mocy przyłączeniowej. Można zrobić to w formie tradycyjnej (papierowej) lub elektronicznej.
Bez względu na wybraną formę dokumentu trzeba podać w jego treści m.in.:
- dane wnioskodawcy,
- informacje o obiekcie,
- numer punktu poboru energii lub licznika,
- aktualną i docelową moc przyłączeniową,
- przewidywany roczny pobór energii,
- oczekiwany termin rozpoczęcia poboru energii.
Do wniosku należy załączyć również dokumenty potwierdzające tytuł prawny do lokalu (np. akt notarialny umowy darowizny, wydruk z księgi wieczystej potwierdzający prawo własności).
W przypadku korzystania z pomocy innej osoby (np. młodszego członka rodziny) należy też załączyć do wniosku pełnomocnictwo.
Jeżeli dokumentacja nie budzi wątpliwości operatora, prześle on na podany adres nową umowę zawierającą warunki przyłączeniowe. Po jej otrzymaniu inwestor powinien wykonać niezbędne modyfikacje w sieci, a następnie poinformować operatora o zakończeniu prac.
Moc instalacji fotowoltaicznej a moc przyłączeniowa
W kontekście powyższych wyjaśnień rodzi się pytanie, jak dobrać moc przyłączeniową w przypadku korzystania z fotowoltaiki.
Każda instalacja fotowoltaiczna powinna być projektowana w taki sposób, aby jej moc szczytowa nie przekroczyła mocy przyłączeniowej (czyli sumy zapotrzebowania podłączonych do sieci urządzeń).
Jeżeli więc moc przyłączeniowa dla domu jednorodzinnego wynosi 8 kW, a fotowoltaika ma moc szczytową 5 kW, można ją podłączyć bez problemu.
Kiedy jednak po kilku latach inwestor dojdzie do wniosku, że potrzebuje silniejszych paneli, które generują 9 kW energii elektrycznej, niezbędne będzie zwiększenie mocy przyłączeniowej przynajmniej o ten jeden, brakujący kilowat.
Składając wniosek o zwiększenie mocy przyłączeniowej w związku z instalacją lub rozbudową fotowoltaiki, do wniosku należy również załączyć dokumenty potwierdzające takie informacje jak:
- rodzaj i moc instalacji,
- typ urządzeń wchodzących w jej skład,
- schemat instalacji elektrycznej w budynku,
- specyfikacja techniczna i karty katalogowe urządzeń będących częścią PV.
W praktyce dokumentów będzie więc sporo więcej niż w przypadku tradycyjnych PPE. Cała procedura wygląda jednak bardzo podobnie i obejmuje:
- sprawdzenie kompletności i poprawności wniosku;
- określenie warunków przyłączenia i przygotowanie umowy o przyłączenie;
- podpisanie umowy o przyłączenie;
- realizacja umowy o przyłączenie.
Montaż lub rozbudowa instalacji PV powinny być dokonane dopiero po zakończeniu etapu formalnego. W przeciwnym razie są one realizowane niezgodnie z przepisami.
Dlaczego fotowoltaikę warto optymalizować do indywidualnych potrzeb?
W celu optymalizacji korzystania z fotowoltaiki należy przeprowadzić badanie autokonsumpcji energii elektrycznej. Szacowane roczne zużycie energii w domu jednorodzinnym powinno być jak najbardziej zbliżone do ilości prądu produkowanego przez instalację. Dzięki temu korzystający oszczędza, obniżając rachunki za prąd i to w zasadzie bez względu na system rozliczeń fotowoltaiki:
- W modelu opustowym zostanie pobrana mniejsza prowizja, ponieważ mniej prądu trafi do sieci w okresie nadprodukcji.
- W modelu net-billing użytkownik zamienia na wirtualną walutę mniejszą liczbę kilowatogodzin, co z kolei zmniejsza ryzyko odkupienia prądu po niekorzystnej stawce w przyszłości.
Nie chodzi więc o to, aby panele produkowały jak najwięcej energii elektrycznej. Powinny jej generować dokładnie tyle, ile potrzebuje dane gospodarstwo. I z myślą o tym zapotrzebowaniu trzeba dobierać parametry mocy przyłączeniowej oraz umownej.
